​Mijn moeder heeft wel eens vaker kritiek en commentaar op mij. Soms terecht, soms onterecht. Maar waar ik nooit verkeerd mee kan doen, is met een publicatie. Daarop is ze gegarandeerd beretrots. Of het nu een stuk is over strandbloemen of visserstatoeages in NEST, of een outing betreffende een auditief probleem in PLUS-magazine, het is altijd applaus. Nog meer bijval krijg ik wanneer ik een boek op de markt gooi.
Neem nu mijn laatste. Stories uit de stal. Al tefrente keer mocht ik horen ‘dat het zo vlot leest’ en ‘zo boeiend is’ en (nog beter) ‘wellicht een succes zal worden’. De twee eerste bedenkingen aanvaard ik met een dankbare glimlach, bij het derde heb ik gerede twijfels.
Aan trots op haar oudste dochters’ schrijverschap zal het mijn moeder dus niet ontbreken. Maar soms is het er een beetje over. Ze durft namelijk al eens een boekhandel waar ze toevallig langskomt, binnen te stappen met de vraag of het boek er wel ligt. Zonder er een te kopen natuurlijk, want ze kreeg een exemplaar van me cadeau. Die demarche is charmant aan de ene kant, beetje gênant aan de andere kant.
Maar toch streelt het me, maakt haar appreciatie me blij. Want zoals een moeder altijd moeder blijft, blijft een dochter altijd dochter. Al ben ik ei zo na 65, zij 85.

​Ik was aanvankelijk van plan om ook hem te interviewen.
Bij nader inzien niet zo’n goed idee.
​Hij was er niet echt happig op en ikzelf had ook mijn twijfels, want het gesprek had alle kanten op kunnen gaan.
Was het de goeie kant opgegaan waren misschien een overdosis nostalgische gevoelens, een hoop emotie en misschien zelfs een zweem van intimiteit naar boven geborreld. Maar dan was ik ver van de stal uitgekomen.
Het had evengoed de rancuneuze kant op kunnen gaan, met wrok en verwijten heen en weer. En dan zouden het vele gesprekken zijn geworden vooraleer we tot de kern van de zaak, de stiel dus, waren geraakt.
Een interview met Jan zou bovendien geen gelijke tref hebben gelopen met de andere gesprekken. Het zou een totaal ander stuk zijn geworden. Zeker niet oninteressant, maar helemaal anders.
Ik kon hem echter niet helemaal doodzwijgen. Die zes jaar dat we daar samen waren in die uithoek van Luxemburg liet immers heel wat herinneringen na.
Daarom heb ik hem een paar keer binnengesmokkeld in het boek. Die affaire met de katrienewielen (te gek voor woorden) en zijn eerste keizersnede in het boerderijtje net om de hoek. Ik zie de boerin nog in ons deuregat staan, ietwat hijgend… C’est pour un vêlage… 

​Vanuit elk raam van mijn huis heb ik zicht op koeien. Vanuit mijn living tot aan de wei ligt een klein straatje en tussen mijn tuin en de wei ligt niet meer dan een grachtje. Zo smult er wel eens een koe van de krulwilg, durf ik al eens bezoek krijgen van een koe in mijn kruidentuin en snuffelt al eens een vaars aan mijn auto.
Het is dus niet vreemd dat ik iets met die beesten heb. Zeker wanneer ik boven aan het schrijven ben, brengt dat grazende en herkauwende vee me tot rust. En op een of andere manier matchen ze perfect met de windmolens die wieken op de achtergrond.
Ik maak me soms zorgen om hen. Wanneer de nachten neigen naar het vriespunt en ik lekker onder mijn warme dons en naast een warme man lig, denk ik aan de koeien. Hoe de kou doorheen hun vacht in de toekomstige biefstukken kruipt. En wanneer het een dag lang slagregent en ze proberen wat te schuilen onder een armzalig knotwilgje, hun kont naar de wind toe gedraaid, voel ik hun heimwee naar de beschutting van de boerderij. Dan verlangen ze naar de stal. Als is het daar op culinair vlak geen top. De silo lijkt me niet appetijtelijk en het hooi is toch wel droog. Dan staan ze wellicht alweer te verlangen naar de zomer en het gras dat groen zal zijn en sappig. 

Ik durf al bijna niet meer te zeggen dat ik kan genieten van een goed gebakken entrecôte. En dat ik ze goed kan bakken, durf ik graag te beweren.
Het is een boude uitspraak, nu ik net op het nieuws verneem dat slagers zich tegenwoordig moeten beschermen tegen veganisten die zich posteren voor hun etalage. Roepend en brullend, een dode big babygewijs in de armen.
En jawel, ik begrijp enigszins dat de mensen zich vragen beginnen stellen. Er was de varkenspest in 1985 (onlangs opnieuw opgedoken bij de everzwijnen in onze Ardeense bossen), er was de dioxinecrisis, er was de dolle koeienziekte… Parallel ermee kwamen schandalen in slachthuizen aan het licht. De beelden die we zagen, konden niet door de beugel, echt niet, maar waarom een hele sector over de kam scheren? Waarom de hele vleesindustrie verketteren?
Ook de koeien komen er niet ongemoeid vanaf: teveel scheten, teveel CO2-uitstoot. Wetenschappers buigen zich gelukkig over het probleem. De voeding van de koeien kan aangepast worden. Met minder flatulatie, minder CO2.
En ik weet het wel: groenten en graan, kwallen en zeewier hebben een kleinere ecologische voetafdruk dan varkens en schapen, en koetjes en kalfjes… hun hoeven en hoefjes beslaan hele lappen grond.
Maar desondanks blijf ik graag vlees eten, liefst rood vlees, niet al te doorbakken. En ik serveer het graag in familieverband, want mijn kleindochters, allemaal fijn en freel, zijn stuk voor stuk behoorlijk carnivoor.

​Ik ben nu al wel enige dank verschuldigd aan de mensen die voor mij op zoek gingen voor een passend beeld voor de kaft.
Het veterinair verleden, het archief van de faculteit Diergeneeskunde in Merelbeke, met Dr. Luc Devriese op kop, doorploegde hun hele hebben en houden, maar tussen de oude instrumentaria, de antiquarische boeken en beduimelde studentencursussen, was er geen passende foto te vinden. 
Niels Dhaeze maakte als student een prachtige reeks over zijn vader, Jan. Puntgaaf! Zie foto. Hoe hij de technische, medische handeling van een keizersnede op zo'n bijzondere, mooie manier vast kan leggen, draagt mijn opperste bewondering weg. Lag het aan mij, zette ik dat op de cover, Gaia ten spijt. Maar helaas, de uitgeverij wil geen bloed dat van de kaft spat.
Van Jan Desmet van Mendop vzw (Mens en Dier op papier) kreeg ik een foto uit de jaren zestig. Sterke foto, met toetsje lief en leuk. Maar opnieuw helaas, mijn veeartsen deden zo weinig kleine huisdieren. 
Franky Annys, een landbouwer uit de streek zond met een afbeelding van een veearts met een potekarre. Sprekend, maar esthetisch gezien, niet zo'n dikke duim.
Natuurfotograaf Misjel Decleer zocht urenlang in zijn archief, terwijl hij op dat moment andere zaken aan zijn hoofd had. Merci Misjel, merci, merci. Mooi gerief kwam daar uit, foto’s die zo aan de muur kunnen. Maar qua thematiek niet echt tout the point. Helaas.
En dan was er Chantal Bisschop van het Centrum voor Agrarische Geschiedenis. Zij haalde samen met een collega heel hun archief overhoop. Veel boeren, veel koeien, veel tractoren. Maar een veearts? Forget it! Wel eentje, een foto van rond 1950. Een veearts die een tuberculinestest bij een koe uitvoert. Maar niet sprekend genoeg om lezers te lokken. Helaas dus, opnieuw.
Maar we geven niet op – onze zoektocht gaat verder.  De spanning stijgt, de urgentie ook.

Ach, de perfecte cover vinden voor een boek, het is geen kattenpis. En al zeker niet voor dit boek. Afbeeldingen van veeartsen zijn al moeilijk te vinden. En veeartsen zonder sloten bloed en bakken mest, nog moeilijker.
De uitgeverij vond er een die zou kunnen passen. Zelf had ik iets anders voor ogen. Maar eerlijk gezegd, had ik dat wel vaker. Het eerste moment was ik zelden tevreden met de voorgestelde cover.
Die keer voor ‘Inkt’ was het anders. Dat was meteen een coup de coeur. Maar het was dan ook ontworpen door niemand minder dan Brody Neuenschwander. Het ontwerp hangt hier trouwens nog altijd in mijn bureau.
​
Maar dat dit keer is het wel bijzonder moeilijk. Ik had nochtans bij iedere veearts om foto’s gevraagd. Samen met hen heb ik zitten bladeren door albums. Wel hadden ze afbeeldingen van technische handelingen: een bistourie die de buik van een koe opensnijdt, een arm die verdwijnt in de kont van een vaars, een spuit bij de nek van een stier…
Bijgaande foto vond ik zelf qua tinten wel oké en passen bij de sfeer van de verhalen. Het is Ludo Ruytjens in zijn jonge jaren. Hij begint aan een keizersnede. Maar de uitgeverij vindt het helemaal niet spreken. Ze hebben gelijk, moet ik toegeven. De veearts kijkt beter in de lens, en koe of kalf of big ook, als het even kan.
Lastig moment dus. Want ik wil zo graag een mooie kaft, die perfect past bij de inhoud. Het is het inpakpapier van het verhaal, van de tekst. Het moet lokken, het moet verleiden. Het moet roepen: ‘Pak me dan, pak me even vast, draai me om, lees de achterflap, toon een momentje interesse… neen, kopen hoeft niet (graag natuurlijk, maar hoeft niet) – pak me alleen even vast!’

Even wennen toch. De heuvels, de weiden en muurtjes, de dreigende luchten, het magische licht van de Yorkshire Dales geruild voor een raam met uitzicht op de polders. Het stappen, het klimmen en dalen, het benenwerk geruild voor het zittende gat achter mijn bureau. Stafkaart en kompas gewisseld voor laptop.
Opnieuw aan de slag vandaag, want de teksten wil ik klaar en binnen tegen eind augustus.
Veel werk nog. En ondertussen de sokken vol zweet, T-shirts met een geurtje en broeken vol modder in de was. Wat mails beantwoorden en een rekening betalen.
Straks ook nog koken. Spaghettisaus. Eens wat anders dan likkebaardend wachten aan een tafeltje in een restaurant of pub. En weer denken aan die succulente ribeye van een of andere longhorn, met die kaan vet aan de zijkant, klodder vet middenin. Ach, laat ze hier nu alstublieft stoppen met het Belgisch witblauw, de vetarme dikbillen die malser klinken dan smaken. 

Merelbeke, campus Diergeneeskunde.
​Museum voor Morfologie.
In paviljoen 22, hadden ze me aan de receptie van het decanaat gezegd. En dat ik er gewoon mocht binnengaan, maar er wellicht niemand zou zijn. Inderdaad, ik ben er helemaal alleen en dat is een bijzondere ervaring.
Ik kom oog in oog te staan met een aantal imposante skeletten. Een beer, een aap, honden, kalveren… Ook staat er het paard met de ruiter, ondertussen verheven tot kunstobject.
Ik loop verder en verzeil tussen de rariteiten: een kalf met twee koppen, een met vijf poten en een die zo onwaarschijnlijk raar gedraaid staat, dat ik er kop noch staart krijg.
Ik slenter verder tussen de vitrines met plastinaten van bloedvaten en organen, en het vele vel en vet en vlees in glazen bokalen. Cystes, tumoren, stukken hersenen, lappen placenta…
Maar dan is er iets wat mijn onverdeelde aandacht trekt. Ik ga op mijn knieën zitten om ze beter te kunnen zien, want ze staan helemaal onderaan, je zou er zo over kijken. Een drietal kinderfoetussen. Hoe vreemd hier tussen al dat dierlijk geweld, die kinderlijkjes met de kleur van ivoor en puntgaaf bewaarde gezichtjes. Onwezenlijk mooi, als van geschilderde engeltjes, al durf ik dit bijna niet te zeggen. Maar evengoed luguber, macaber.
En dan moet ik even slikken. Nummer 300. Een foetus van minstens acht maanden, de beentjes helemaal aaneengegroeid. Sirenomelia. Zeemeerminnensyndroom.
Ineens ervaar ik de stilte als beklemmend en het is er plots warmer dan aangenaam. Ik trek voorzichtig de deur achter me dicht. 

​Het mag al een keer wat feestelijk en uitgelaten wanneer het contract met de uitgeverij getekend is. De publicatie is voorzien voor de maand oktober. Wat betekent dat ik deze zomer driftig aan de slag ben om alle interviews op punt te stellen en nog wat ontbrekende informatie bijeen te sprokkelen.
De uitgeverij wordt Stichting Kunstboek. Hoewel de uitgever verdomd goed beseft dat dit een boek is met een kleine doelgroep, waren ze meteen gecharmeerd door het project ‘veeartsen vertellen over vroeger’. De werktitel is Stories uit de Stal, maar best mogelijk dat dit ook de titel van het boek wordt.

​Het zal wel een wat atypisch broertje zijn in het fonds van Stichting Kunstboek. Zij geven namelijk vooral boeken over architectuur, fotografie, florale kunst uit.
Een artistieke insteek heeft mijn boek dus niet. Het speelt zich af in stallen waar het geurt naar hooi en stro maar ook naar bloed en mest. Toch is de stiel van de veearts nu ook niet helemaal van kunst gespeend. Veeartsen zijn zo handig, zo vindingrijk dat het bijna kunstig wordt.
Werden de eerste veeartsen trouwens niet opgeleid in les arts vétérinaires?

Ik stroopte op facebook mijn zeemeerminnenstaart af. Dat is niet voor het eerst en net als de vorige keren is het ook nu niet met uitbundigheid. Maar het is hoog tijd voor enige transformatie, want ik ruil tegenwoordig wel vaker zee en strand voor wei en stal en de publicatie van mijn Stories uit de Stal komt in zicht. 
Ik interviewde twaalf veeartsen op rust. De teksten zijn netjes uitgeschreven, nu alleen nog wat schaafwerk aan taal en wat laswerk om de verhalen mooi aaneen te smeden.
Ondertussen schrijf ik hier af en toe een stukje dat niet of moeilijk in het boek te passen valt.
Zo wuif ik dus de zeemeermin op facebook uit. Na wat gedoe met een koe in de wei, een kar vol hooi en wat speelgoedvee, koos ik voor een wolkenlucht die er qua dynamiek mag zijn. Dit laat ruimte om af en toe nog wat extra’s te posten. Het moeten tenslotte niet alleen maar veeartsen zijn.

Dat de ene veearts de andere niet is, heb ik ondertussen wel begrepen. Ik interviewde mijn elfde man (nu nog één te gaan) en was weer blij met de verrassende verhalen, de boeiende invalshoeken, de nieuwe elementen.
Eén van de verrassingen was dat ‘mijn elfde man’ naast zijn boerenpraktijk ook viskeurder was. En zo kon ik zelfs onvermoede verbanden leggen. In mijn vorige boek Garnalen kwam namelijk de keuring van vis en schelp- en schaaldieren uitgebreid ter sprake. Ik kon dus ook meteen een woordje meespreken.
Het stemt me bovendien altijd gelukkig wanneer mijn boeken in elkaars rapen durven te zitten.
Zonder al teveel prijs te geven, kan ik wel vertellen dat mijn elfde man erbij was van in het begin van de viskeuring. De wet op die keuring was al gestemd in 1965, maar het werd pas een feit in 1976. Typisch Belgisch?
Het verwonderde me ook niet wanneer hij me vertelt dat de visserijsector er aanvankelijk niet mee gediend was. Ze wilden geen pottenkijkers. Wat kon er trouwens mis zijn met hun verse vis? In Zeebrugge en Nieuwpoort ging het nog wel, maar de Oostendenaars maakten van hun neus. Typisch voor Oostende zeker? 

'Getrouwd met de telefoon'. Die uitspraak hoorde ik bij alle vrouwen van de veeartsen die ik interviewde. Voor de gsm opkwam, moesten ze ieder moment van de dag en de nacht de telefoon bemannen. Zeven dagen op zeven, 24 uur op 24. Want dag en nacht kwamen er oproepen. Vaak dringend.
Een bijkomend probleem was dat je precies moest uitvlooien waar je man was als je hem nodig had. Je wist op voorhand hoe hij zijn visites had gepland, je had een kaart voor ogen met de boerderijen die op zijn tournee lagen. Belde een boer, was het je taak om uit te vissen op welke boerderij hij ondertussen was aangekomen, of nog moest arriveren. Zeker als het een dringende oproep was, moest je hem zo dringend mogelijk te pakken krijgen. Je moest dus de boeren kennen en de ligging van de boerderijen.
Voor mij was dat les fermes et les fermiers, want Jan had zijn praktijk in Messancy, een plekje tussen Arlon en Athus.
Boodschappen deed ik als hij even thuis was, een wandeling met de kinderen naar het bos als het buurmeisje eens een namiddagje thuis van school was, en de yogales wanneer Jan zijn spreekuur kleine huisdieren had.
Ach, altijd thuis voor de telefoon, ik vond het au fond nog niet zo erg. Een groot (oud) huis, een immense tuin met moestuin en boomgaard, en kinderen aan mijn rokken: het maakte veel goed.
Op het fotootje was ik dertig, of toch bijna.
Het was de laatste zomer dat ik getrouwd was met de telefoon.
De laatste zomer dat ik getrouwd was met een veearts.
Dat ik getrouwd was met Jan.

Mijn vriend was op reportage in Leke, een boerengat in de Westhoek. Pas op: het klinkt misschien niet respectvol, maar ik heb niets tegen een boerengat, ook niets tegen de Westhoek, en al zeker niets tegen Leke, want daar woont één van de veeartsen die ik interviewde voor mijn boek.
Mijn vriend was er om een stukje te maken in café ’t Stroompje waar ‘s lands oudste cafébaas zijn 93ste verjaardag vierde. Hij stond te wachten, micro al onder de duim.
Op een gegeven ogenblik gaat de deur van het café open en een man komt binnen, een vracht bebladerde takken achter zich aanslepend. De stamgasten zien hem blijkbaar graag komen, want zowat elkeen pakt een tak mee.
Mijn vriend wil nu toch graag weten waarvoor die takkerij wel mag dienen.
Of hij graag konijn eet, soep en stoverij… vraagt de man met de takken. Begot ja, mijn vriend houdt van lekker eten en van boerenkost is hij al zeker niet vies. En zo krijgt hij ook een tak mee, want het is laurier, nu nog vers, maar eenmaal gedroogd een fijne kruiderij.
Mijn vriend geraakt verder aan de babbel met de man met de takken. Zo komt hij te weten dat het een ‘oede’ veearts is. En niet zomaar een veearts. Het is Manuel Louf, één van ‘mijn’ veeartsen!
Thuisgekomen brengt mijn vriend het verhaal in sappige geuren en kleuren. En ik ben de hemel te rijk met het verhaal en mijn tak laurier.
Maar zo heeft Manuel me wel goed te pakken: elke blaadje laurier dat ik ooit nog gebruik, en dat zullen er nog vele zijn, zal me doen denken aan Manuel, dien oede veearts uit Leke.  

​Het overkomt de beste, maar mij toch nét iets meer. Te lang blijven rijden met een benzinemeter die naar rood neigt. Liefst nog op de autostrade. Wanneer het lampje begint te flikkeren, knijp ik mijn billen tegen elkaar en met gespannen voet op de pedaal speur ik naar de eerstkomende afslag en zoek het dichtstbijzijnd tankstation op de gps. Zoals meestal kan ik net op tijd mijn dorstige twingo laven, maar onderwijl sta ik te bedenken dat een koets of een kar met een stel paarden voor wellicht betrouwbaarder rijtuig is. Voor alle duidelijkheid wordt deze gedachte me ingegeven omdat ik voor een nieuwe veterinaire storie op weg ben naar Vollezele, eertijds dé regio van het Belgische trekpaard. Indertijd waren daar vier grote stoeterijen, waar paarden werden gefokt op wereldniveau. Niet zelden kwamen Russen en Amerikanen er hun keuze maken.
Dezer dagen is daar evenwel niet veel meer van te merken. De prachtige hoeves, de ‘haras’ waar het allemaal gebeurde, staan in verval. Of werden supernetjes gerestaureerd tot B&B. Wel lopen er nog twee in de wei van veearts Marc Stalpaert. Eentje heet Linda, het andere heet Lotte, of liever nog, Lotte van de Congoberg van Vlaams-Brabant.
Meester Stalpaert had amper paarden in zijn praktijk, maar dat belet niet dat hij nu nauw betrokken is bij het museum van het Belgisch trekpaard, ook in Vollezele. Het spreekt vanzelf dat we daar ook een kijkje gaan nemen. Omdat het een eindje rijden is van de Congoberg waar Stalpaert woont, besluiten we om met de auto te gaan. Omdat zijn wagen in de garage staat, stel ik logischerwijs voor hem mee te nemen. Eigenlijk niet zo’n riant voorstel, want voor ik hem laat instappen, moet ik eerst nog het drie- of zelfs vierdehands kinderzitje vanop de passagiersstoel sjorren, het zeezand vanop de passagierszetel wegvegen en nog vlug wat propjes zakdoeken wegmoffelen. Mijn schaamte krijgt stilaan de kleur van mijn twingo wanneer ik nu ineens ook bemerk dat het na een maand of zes wel eens tijd wordt dat ik mijn karretje een wasbeurt geef. Terwijl ik iets later mijn auto parkeer naast het standbeeld van Brillant van Vollezele, een fokhengst die tal van prijzen won, denk ik voor de tweede keer die dag: was ik maar met paard en koets kunnen komen, of desnoods met paard en kar. Op eigen kracht, op paardenkracht. 

En ja, ik was enthousiast toen ik op het nieuws hoorde dat er in Limburg een wolf was gespot. Naya was helemaal vanuit Duitsland tot bij ons komen lopen. Een boodschap die weinigen onberoerd liet. Je had de schapenfokkers die lonkten naar hun jachtgeweer, je had de groene meute die al droomden van roedels wolven in onze bossen. Ik moet toegeven dat ik bij die laatste groep behoorde. Behoorde.
Sowieso volgde ik de zaak op de voet en nog steeds hou ik mijn oren gespitst op wolvenstories. Interessant in het verhaal van Naya is dat ze een zendertje draagt, zodat wetenschappers haar handel en wandel kunnen volgen. Zo weten we dat ze zich al een hele poos gedeisd houdt op het militair domein van Leopoldsburg. Met een reetje en een everzwijntje kan ze daar best haar buik vullen.
Een week of drie later dook er ineens nog een tweede wolf op. Toen werd ik helemaal wild, al was het nog bijlange geen volle maan.
De tweejarige mannetjeswolf zou de ideale partner voor Naya zijn geweest, ware het niet dat hij zo driest was om zich op de baan te wagen. Hij werd doodgereden. Wat ik erg spijtig vond. Maar getroost was ik door het feit dat wolvenexpert Jan Loos er zeker van is dat we wel vaker wolven zullen zien opduiken in onze contreien.
Deze issue dook op tijdens een interview met een veearts. Een natuurliefhebber pur sang, die lyrisch doet over de uil die in zijn schuur huist, en over de wezels en bunzings die hij voor zijn auto ziet wegsprinten. Hij is ook jager, hij houdt fretten om konijnen uit hun holen te jagen, hij schiet al eens een vos af. Ik geef commentaar, maar ik voel dat hij perfect weet waarover hij spreekt. Als dan ook de wolf opduikt in onze toch wel lichtjes verhitte discussie, voel ik hoe ik langzaam maar zeker het onderspit delf. Hij heeft gelijk, in ons dichtbevolkte Vlaanderen is er geen ruimte voor wolven. Er gaan er nog komen, zeker. En ze gaan nog schapen doodbijten. En zeer zeker overreden worden.
Maar wie weet, blijf ik naiëfweg denken, is er toch een mannetje op de dool uit Roemenië of uit Italië, die hier in Vlaanderen het vrouwtje Naya weet te vinden…

Dat ze de schaatsen aanbonden als het hard vroor, vertellen Frans Maenhout (74) en Jef Laureyns (66). Tussen twee visites in ofwel ’s avonds laat als alle werk erop zat, gingen ze het ijs op. Van zodra het maar even kon of zelfs nog voor het echt kon. ‘Eerst voorzichtig proberen aan de kant en als het ijs het hield, riskeerden we ons wat verder.’ Dit jaar is het wel hangen en wurgen of het ijs dik genoeg wordt. Jef heeft er alvast zin in, maar Frans weet niet of hij nog durft met zijn knieprothese.  
Dat een goed gerichte achterwaartse stamp van een koe de oorzaak van die kunstknie is, hoeft geen nadere uitleg. Heel wat veeartsen hebben flink beschadigde knieën.
Het was eerst een simpele meniscus die kon worden verholpen met een operatie. Op een vrijdagochtend moest Frans daarvoor binnen. Dat hij na het weekend wel weer aan het werk zou gaan, had hij gezegd tegen Jef, zijn collega en kompaan die zijn werk over zou pakken. Maar groot was de verwondering wanneer Jef de volgende ochtend op een boerderij kwam: Frans had diezelfde vrijdagnacht al een keizersnede gedaan!
Ach, ze draaien er hun hand niet voor om, die gasten. Ze doen nog bergtochten met rugzak met hun kunstknie. Wat zouden ze ermee inzitten om zich op glad ijs te wagen?

​Jongens moet je met een loep zoeken, daar op de campus in Merelbeke. Dit is geen persoonlijke interpretatie, zo blijkt: tegenwoordig zijn 91 % van de eerstejaars studenten diergeneeskunde van het vrouwelijk geslacht. Dat was mijn eerste verrassing. 
​Mijn tweede verrassing komt er wanneer ik samen met Dr. Luc Devriese de kelders induik om het archief ‘Diergeneeskundig Verleden’ te bezoeken. Zo'n grote collectie had ik niet verwacht. De instrumenten liggen op rij, sommige verre van roestvrij, maar fotogeniek gerangschikt. De meeste objecten kan ik moeiteloos plaatsen: scalpels, spuiten, een foetotoom, tangen om te castreren, materiaal om sperma op te vangen, reuzen-eendenbekken voor vaginaal onderzoek. Zelfs de vlijmpjes om aderlatingen uit te voeren, waren me niet onbekend. 
Er liggen evenwel ook objecten waarvan ik het bestaan niet eens had kunnen vermoeden: veeartsenijkundige instrumenten die zelfs nog in de periode tussen de twee wereldoorlogen werden gebruikt. Zo bijvoorbeeld een instrument voor het zetten van 'vuurpunten' waarlangs het kwaad naar buiten kon afvloeien en gerief om ‘etterdrachten’ op te wekken, kunstmatige ontstekingen die het kwaad uit het lijf daar naartoe plachten te trekken.
Mooi spul allemaal en al zeker die linnen foedraal voor een foetotoomzaag, maar de leren dokterstasjes charmeren me helemaal. Wel spijtig, zo weggemoffeld in een kelder! Had ik zo’n oud (dieren)dokterstasje, dan zette ik het gegarandeerd ergens op een schap in mijn bibliotheek. En erin stopte ik enkele boeken van James Herriot, en allicht ook de beduimelde trilogie Dokter Vlimmen.

Hier was ik een jaar of twee. Met mijn mollige beentjes versper ik een gat in de keldermuur bij mijn grootouders. Ik versper de uitgang voor de hond.
Het beest liet zich die plagerij welgevallen, want veel aanspraak had hij door de bank niet. Als waakhond zat hij godganse dagen vast aan een ketting en zijn enige vertier was dat keldergat in- en uitglippen.
Die hond had geen naam, ze noemden hem gewoon ‘de noend’. Ik noemde hem bobbie.
Wat hier verder staat, gaat evenwel niet over bobbie. Wel over de hond die ze hadden toen mijn moeder nog een klein meisje was, ergens in de jaren veertig van vorige eeuw. Die hond was op een gegeven ogenblik oud, versleten en ziek door het vele waken, het vele blaffen en door ouderdom. En een ziek beest hield je niet in leven. Dat was vroeger zo. In die tijd liep je daarvoor ook niet bij de dierenarts langs voor een spuitje. Je zocht andere manieren. Niet altijd de meest elegante. Een beproefde methode was verdrinking en omdat de zee maar een kwartiertje ver was, vond mijn grootvader dit de beste oplossing.
Mijn grootvader stapte dus door de in aanbouw zijnde chique villawijk naar het strand, in zijn versleten ribfluwelen broek, zijn grijze werkvest en zijn doorlopen schoenen. In zijn ene hand de hond aan de ketting, in zijn andere hand een jute zak en een stuk touw.
Hoe het er precies aan toe gegaan is, weet ik niet, maar zoveel is zeker dat hij de patattenzak over de kop van de hond trok, dichtknoopte en zo de hond in zee gooide. Hoe luid de hond blafte, weet ik niet, hoe hij tegenspartelde, weet ik ook niet. Hoe ver mijn grootvader in zee is gegaan en hoe nat zijn pantoffels en broek waren, evenmin. Ik ken alleen het einde van het verhaal. Nog voor mijn grootvader weer thuis was, stond de hond, druipend en nat, weer voor de deur. 

Dat hij vegetariër is en alleen nog een keer op een weg een stukje kip of kalkoen durft te eten, zegt hij. Dat ik heel graag rood vlees eet, zeg ik.
Toch begrijpen we mekaar perfect, hij met zijn passie voor schelpen en zee, ik met mijn project over veeartsen.
Ik interviewde hem voor een stukje voor 'Zo ben ik', in Plusmagazine. Je weet wel: het blad voor jongeren boven de 50. ​De babbel ging in eerste instantie over schelpen, struinen aan zee, biologie, archeologie en we ‘spoorden’ op zowat alle vlak. Ook ter sprake kwam de deep ecology, waarvan hij een fervent aanhanger is. Dat de natuur een zelfstandige intrinsiek waarde heeft, los van het nut voor de mens. Dat de natuur niet alleen mag gezien worden als materiaal voor productie en consumptie. Dat elk niet-menselijk organisme evenveel recht heeft als de mens om te leven en te floreren.  
Ik kan hem perfect volgen en deel zijn mening. Aan respect voor de natuur zal het me niet ontbreken. Een spin zal ik niet doden, maar buiten zetten. Als er een slak voor mijn voeten kruipt, stap ik er wijd en omzichtig overheen. De regen zal ik nooit verfoeien, en donder, bliksem en storm zie ik als gerommel van de goden.
Dat eten van biefstuk, krijg ik er echter niet uit. Maar wellicht zal dat uit een ander soort respect zijn.
Uit respect voor de koe (ontiegelijk fotogeniek prachtbeest).
Uit respect voor de boer (die zijn beesten met liefde en respect behandelt, jawel).
Uit respect voor de beenhouwer (mijn vader was er een).
En zo blijf ik biefstuk eten, zonder al te veel scrupules. Liefst een entrecôte.
En hoe hij gebakken moet zijn?
​Bleu. Bleu chaud.

Paul Delputte, veearts geweest in Esen bij Diksmuide, nu op rust. Hij verjaart vannacht, op oudejaarsnacht. Over zijn geboorte heeft hij een prachtig verhaal. Hij en zijn tweelingbroer Pierre zijn in feite geboren op 31 december 1940, net voor middernacht. Tussen kwart na twaalf en halfeen om precies te zijn. Hun vader wilde echter dat ze een uurtje later waren geboren, in 1941 dus. Hij vroeg de dokter om de geboorte een uur later te registreren, wat de dokter ook deed. Helemaal een verdraaiing van de feiten was dat niet, want dat was rekening houdend met het Duitse uur, gangbaar in de oorlog, en dat liep een uur voor op het Belgische. Zo zijn de tweelingbroers in feite geboren op 31 december 1940, maar officieel, volgens het Duitse uur, op 1 januari 1941.
Hun vader had een goede reden daarvoor. Mocht er ooit nog eens oorlog uitbreken, dan zouden ze pas een jaar later opgeroepen worden om in militaire dienst te gaan. Het is begrijpelijk dat hij daaraan dacht, want het was toen volle oorlogstijd en bovendien had hij zijn broer Louis in gedachten die in de eerste wereldoorlog was gesneuveld.
Louis, nog maar 21 jaar, was ingelijfd bij het 3de regiment Jagers te Voet. Ze hadden op 24 december 1914 in Sint-Jacobskapelle een bruggenhoofd uitgebouwd op een vooruitgeschoven post aan de vijandelijke kant, net aan de overkant van de IJzer. Op die kerstavond werd hij er getroffen door een shrapnel. De dag erop, op Kerstmis zelf, werd hij samen met twee strijdmakkers in eenzelfde graf begraven op het kerkhof van Sint-Jacobskapelle. Later werden zijn twee makkers ontgraven en overgebracht naar een militaire begraafplaats, maar de familie Delputte verkoos om Louis daar in Sint-Jacobskapelle te laten liggen. Onder een grotere grafsteen. Met zijn foto. 

Misschien is het woord ‘salontafel’ te design voor het meubel gemaakt van tussenschotten van een oude varkensstal. Maar op geen enkele andere salontafel kan het boek ‘Dit is mijn hof’ van Chris De Stoop zo goed passen. Het boek gaat over varkens, koeien, boeren, mest en gier, polderluchten, akkers en weilanden, maar ook over onteigening, ontpoldering, ontruiming van historische boerderijen en het daarmee gepaard gaande leed, verdriet, woede en wanhoop bij de betrokken mensen. De uitbreiding van de haven van Antwerpen eist zijn tol en het meest getroffen zijn de bewoners van de polderdorpen aan de Schelde.  
Journalist en auteur Chris De Stoop voelde het aan den lijve. Na twintig jaar keerde hij terug naar zijn geboortestreek, de vruchtbare polders van het land van Waas. Eerst gaat hij een jaar wonen in een huis in Doel, waar hij aan zijn boek ‘De bres’ werkt, dat ook over deze problematiek gaat, maar in een eerder journalistieke stijl. Later gaat hij terug in de ouderlijke hoeve wonen op de Zaligempolder waar hij zijn persoonlijke verhaal verweeft met het verhaal van het landschap en de polderboeren.
Zijn verhaal versmelt ook als zout in water met wat veearts op rust Ludo Ruytjens me vertelde. In diezelfde streek was Ruytjens veearts en maakte het allemaal van nabij mee. Hoewel hij ook moet toegeven dat hij er in die tijd niet zo mee bezig was, omdat de stiel hem volledig opslorpte.
Maar het kon dus wel even goed hém zijn geweest, de veearts waarover een passage staat in het boek van De Stoop …
De veearts was weg, de koe was opengesneden en weer dichtgenaaid, het kalf lag in het pak stro dat mijn broer al vooraf van de hooizolder had gehaald. Daarachter stond het tafeltje met de schone handdoeken, de zeep en de twee emmers warm water, die ma altijd voor de veearts moest klaarzetten. Het laatste daglicht viel door de dakpannen naar binnen en deed stralen stof opdwarrelen.
Wonderwel hoe dus hoe dit allemaal goed past op mijn ‘salon’tafel.

​Mijn boek over vissersvrouwen startte ik in het Zeemanshuis Godtschalck in Oostende.  Er waren verschillende vrouwen die wilden vertellen en van hen kreeg ik dan weer namen en adressen van dochters, nichtjes en zo ging de bal aan het rollen. Het had iets van een sneeuwbaleffect. Zozeer zelfs dat er achteraf vele vrouwen waren die het spijtig vonden dat ze niet hadden kunnen meewerken.
Dat het boek ‘Vissersvrouwen’ zo in de smaak was gevallen, had voor gevolg dat de mannen het nu ook wel eens wilden vertellen. Geen één die vies was van een interview met mij, terwijl ze aanvankelijk toch wat wantrouwig hadden gestaan. Wat wil een vrouw zich nu gaan moeien in de visserij? Maar zoals ik al zei, mijn boek over de vrouwen had deuren ingestampt. Ik was overal welkom. Naar Island kwam er moeiteloos. Toch wat de zoektocht naar getuigen betreft.
Dat het met de veeartsen ook van een leien dakje zou lopen, was toch niet helemaal waar. In West-Vlaanderen, op eigen bodem, vond ik mijn draai en mijn weg. Maar van zodra ik de provinciegrenzen wilde oversteken, werd het moeilijker. Ik had veel moeite om aan namen en contactgegevens te geraken. Het domino-effect van bij mijn vorige boeken was minder voelbaar. ​
​Totdat ik bij Dr. Luc Devriese belandde. De man is zijn beroepsleven lang verbonden geweest aan de faculteit diergeneeskunde in Gent. Nu hij op rust is, wijdt hij zich vooral aan de historische benadering van het vak. Met hem zit dus zeker nog samenwerking in de pijplijn. Adressen? Ook daar kon hij me aan helpen. De oude naaidoos van zijn moeder zaliger, leek voor mij wel de doos van Pandora.  

Een intiem momentje tijdens interview met Dr. Lodewijk Ruytjens. Na 20 jaar haalt hij zijn werkplunje boven: grijze kiel en dito broek. Wat hij elke ochtend kraakvers aantrok om zijn visites te gaan doen. Zijn vrouw Marie-José had ze indertijd op maat laten maken. Jarenlang is hij zo op stap gegaan. Tot hij op een dag een jonge student meenam. Die was gekleed in dikke trui en gevoerde parka erboven. Van dan af is Marie-José ook dikke truien gaan breien en een stel van die (makkelijk wasbare) parka-jassen gekocht.
Iedere veearts had wel zo’n beetje een eigen stijl. Tot in de jaren vijftig gingen er trouwens velen in kostuum naar de boerderijen, als 'menere de veterinair'. Dat was ook geen probleem, want de meeste kalvingen gingen vlotjes (nog geen dikbillen) en van keizersnedes was nog geen sprake.
Maar wanneer ze begin de jaren de zestig keizersnedes begonnen te doen was het kostuum niet meer zo praktisch. En al droegen ze geen pak meer, de zaak afwerken in hemdsmouwen of trui was geen optie. Velen werkten toen gewoon in bloot bovenlijf. 
Het was behelpen in die tijd. Een zegen was het toen de rubberen kiel opkwam. Hij was ruim, kwam tot bijna op de grond, sluitend aan de hals, spannend om de biceps. Zo heb ik hem gekend, zo heb ik Jan gekend. Niet dat ik er veel bij was toen hij zijn keizersnedes deed. Ik was thuis voor de telefoon. En thuis om tangen en scalpels proper te maken, en die rubberen kiel te wassen. De intrumenten schrobde ik in de gootsteen, de rubberen kiel in de tuin. In een seule warm water met zeepsop het meeste vuil eraf, dan uitspreiden op het gras en alle restjes bloed en slijm wegwrijven. Dan weer spoelen en aan de draad hangen. Maar veel tijd om te drogen was er niet, want hij was alweer weg voor een volgende kalving.

​Was je een boerenzoon en bovendien een goeie student, dat zat het er dik in dat je voor dierenarts ging studeren. Landbouwkundig ingenieur was ook een optie. Als de pasters op het college tenminste je kop niet hadden zot gedraaid en je naar het seminarie ging. Dat was de situatie nog tot in de jaren zestig van vorige eeuw, althans in West-Vlaanderen.
Tegenwoordig zijn de meeste studenten diergeneeskunde meisjes en moet je de boerenzonen met een loep zoeken. Maar indertijd kwamen de studenten veeartsenij vooral uit landbouwmiddens. Met kleine huisdieren ging je amper naar de veearts, het waren runderen en paarden die ertoe deden. In mindere mate varkens, schapen en pluimvee. Boerenzonen hadden daardoor een voetje voor doordat ze al van jongs af gewend waren om met koeien en paarden om te gaan. Tot het einde van de jaren vijftig, zelfs begin zestig, hadden de meeste boerderijen nog een of meerdere paarden. Tot de tractor ze overbodig maakte.
Verschillende veeartsen vertelden me dat ze veel hielpen op de hoeve en ze dus ook goed met de paarden overweg konden. Ze werden al eens ingeschakeld om het veld te bewerken. Eggen en tollen, ploegen meestal niet. Het was geen kattenpis om paard en ploeg in een messcherpe lijn te houden, vertelden ze me.
Daaraan moest ik denken toen ik een babbel had met Ruben Devreker, een jonge gast die samen met zijn vader Wouter en grootvader Gilbert Brabanders kweekt. Ze zetten ze in voor het werk op het land en bij tijden ook om omgehakte bomen uit het bos te slepen. Zo willen ze de traditie van dit ambacht in ere houden. Ook op de paardenzegening in Vlissegem waren ze met een aantal van hun paarden speciaal van Gistel gekomen. Ze droegen alle drie een boerenkiel, een klakke op het hoofd en een bolletjeszakdoek om de hals. Met de paarden aangelijnd en de kar erachteraan, was het weinig moeite om je een flink eind terug in de tijd te wanen.
​De tijd dat de veeartsen die ik interviewde, nog jonge gasten waren.

Wetenschappers geloofden eeuwenlang dat het mogelijk was om een paard te kruisen met een koe. Dit las ik in een interview met dierenarts Peter Bols in dS weekblad. Het interview had alles om me op het puntje van mijn stoel te krijgen, mijn zintuigen op scherp. Zo las ik onder meer dat Napoleon een grote rol speelde in de uitbreiding van het veeartsenij-onderwijs. Hij besefte dat hij nog meer veldslagen zou kunnen winnen wanneer de veeartsenij op een hoger niveau kwam te staan en hij meer en bekwamere dierenartsen ter beschikking kreeg om de duizenden paarden van zijn cavalerie te verzorgen.
Ook koren op mijn molen zijn weetjes als het 18de eeuwse gebruik om vreemde voorwerpen in te naaien. Deze zouden alle etter uit het lichaam aantrekken en zo de ziekte uit het dierenlijf verdrijven.
Maar mijn aandacht gaat vooral naar die kruising tussen een paard en een koe.
Claude Bourgelat, de oprichter van de eerste veeartsenijschool (dat was in Frankrijk) beweerde zelfs dat hij er in geslaagd was om zo’n kruising te laten gebeuren. Het dier werd een jumard genoemd. Peter Bols, die in de hoedanigheid van hoogleraar aan de faculteit Diergeneeskundige Wetenschappen in Antwerpen al jarenlang onderzoek doet naar reproductie bij dieren, begrijpt echter niet dat die stelling zolang heeft kunnen blijven bestaan. Hij is er pertinent zeker van dat zoiets niet kan. Een hengst met een koe, of omgekeerd, een stier met een merrie: onmogelijk dat daar iets kan uit voortkomen.
Dit gegeven brengt me een kleine 40 jaar terug in de tijd. In de streek ten noorden van Arlon, een bosrijk gebied waar nog wild leeft in de bossen, zou een koe een (doodgeboren) kalf hebben geworpen dat eigenschappen van een hert vertoonde. De veearts die had geholpen bij de kalving, had geopperd dat de koe misschien wel door een hert was gedekt. Of was het de boer die dit had bedacht? In ieder geval is dit wel zo in  mijn herinnering blijven leven.
Maar de tijd haalt ons geheugen soms danig door de mangel, blijkt nu ook weer. Wanneer ik het bij de betrokken dierenarts navraag, herinnert deze zich dat niet meer. Bovendien is hij formeel dat zoiets onmogelijk kan, want een koe en een hert zijn chromosomaal te verschillend om te kunnen kruisen.
Aldaar en in die tijd is er dus nooit een koe gekalfd van een hert. Daar gaat mijn verhaal … mijn hertekoe afgevoerd naar het rijk der fabeldieren.